Ναι λένε μερικοί, αλλά μεταξύ άλλων, ο φίλος και συνάδελφος Μανώλης Γ. με απορία σημειώνει «ρε παιδιά εδώ και χρόνια έχει απαγορευτεί το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους και δεν εφαρμόζεται, πιστεύετε ότι θα εφαρμοστεί σε κλειστούς χώρους;»
Η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία πρωτοτυπεί θετικά με προτάσεις και δράσεις που αφορούν την προστασία της δημόσιας υγείας στα πλαίσια των σκοπών και των στόχων της, με προτεραιότητα στην ενημέρωση του γενικού πληθυσμού και της μαθητιώσας κυρίως νεολαίας, την ειδική εκπαίδευση των λειτουργών υγείας, μαζί με τα πανελλαδικά προγράμματά της που αφορούν την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση των πιο γνωστών νεοπλασμάτων της γυναίκας και του άνδρα κ.α. Δράσεις ευαισθητοποίησης όλων μας.
Επειδή τις επόμενες ημέρες οι περισσότεροι συμπολίτες μας θα απολαμβάνουν τις καλοκαιρινές τους διακοπές στη θάλασσα, η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία απευθύνει έκκληση σε όσους εξακολουθούν να καπνίζουν να αποφεύγουν τη συνήθεια τους όταν πάνε για μπάνιο (δεν είναι τόσο δύσκολο όσο φαντάζονται), αλλά αν αυτό δεν είναι εφικτό τουλάχιστον να μην σβήνουν, αφήνουν ή πετούν τα αποτσίγαρα τους στις παραλίες. Πέρα από τον υγειονομικό κίνδυνο που συνιστούν οι γόπες (ιδίως για τα μικρά παιδιά) αποτελούν μία τεράστια πηγή μόλυνσης των θαλασσών από μικροΐνες πλαστικού (καθώς το φίλτρο είναι πλαστικό που δεν εξαφανίζεται), αλλά και διάχυσης των τοξικών συστατικών που περιέχουν τα επεξεργασμένα φύλλα καπνού του τσιγάρου.
Σε ό,τι αφορά την χώρα μας, οι καπνιστές απορρίπτουν ετησίως στο περιβάλλον της πατρίδας μας πάνω από 2.650 τόνους αποτσίγαρα, επιφέροντας δυσθεώρητη επιβάρυνση στο περιβάλλον, αλλά και τη δημόσια υγεία.
Οι δραματικοί αριθμοί για την «εγκληματική συμπεριφορά» των Ελλήνων που «απολαμβάνουν το τσιγαράκι τους» τόσο στους κλειστούς χώρους όσο και στις παραλίες και μετά το πετούν στην άμμο ή στα βότσαλα καταδεικνύουν πως οι γόπες είναι το συχνότερο «σκουπίδι» σ’ αυτές, αντιπροσωπεύοντας το 38,3% του συνόλου των απορριμμάτων που συλλέγονται κάθε χρόνο.
Επίσης, υπενθυμίζεται στις γόπες που πετούν στο ύπαιθρο ασυνείδητοι καπνιστές αποδίδονται περίπου 1.431 μικρές και μεγάλες πυρκαγιές που αποτεφρώνουν δασικές και άλλες εκτάσεις της ελληνικής επικράτειας.
Χαρακτηριστικό είναι πως περίπου 19% έως 38% των συνολικών απορριμμάτων που συλλέγονται παγκοσμίως κατά τη διάρκεια του καθαρισμού των ακτών κάθε χρόνο είναι αποτσίγαρα. Στοιχεία από την πόλη του Σαν Φρανσίσκο δείχνουν πως από τα απορρίμματα των δρόμων το 24,6% αφορά απορρίμματα που σχετίζονται με το τσιγάρο, δηλαδή αποτσίγαρα, περιτυλίγματα και κουτιά τσιγάρων. Περιτυλίγματα από πακέτα τσιγάρων βρήκαν στο εσωτερικό μιας μέδουσας στη μεσόγειο, ενώ σε άλλη παράλληλη έρευνα ανευρέθηκαν πλαστικές σακούλες σε μεγάλο ωκεάνιο βάθος.
«Πέρα από το αντιαισθητικό θέαμα, τα φίλτρα των τσιγάρων χρειάζονται γενιές και γενιές για να αποδομηθούν πλήρως. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, το πρόβλημα είναι εξίσου έντονο. Τα αποτσίγαρα ευθύνονται για δηλητηριάσεις μικρών παιδιών, ζώων και πουλιών αλλά και για τη μόλυνση του περιβάλλοντος (ιδίως των υδάτων), εξαιτίας των τοξικών ουσιών που απελευθερώνονται κατά την αποδόμησή τους».
Από έρευνα με θαλάσσιους οργανισμούς φάνηκε πως η μέση θανατηφόρα δόση γι’ αυτούς ήταν περίπου ένα αποτσίγαρο ανά λίτρο γλυκού ή θαλάσσιου νερού. Περίπου 0,6-3,0% των ξηρών φύλλων καπνού αποτελούνται από νικοτίνη. Αυτή είναι που προκαλεί τα τοξικά συμπτώματα σε μικρά παιδιά που μάσησαν ή κατάπιαν τσιγάρα ή αποτσίγαρα.
Ευτυχώς που τα αποτσίγαρα έχουν πικρή γεύση και αυτό μπορεί να μειώσει την πρόσληψη μίας αυξημένης ποσότητας νικοτίνης. Παρόλα αυτά επειδή τα παιδιά εξερευνούν το περιβάλλον τους με στοματική επαφή ή με τη μίμηση των ενηλίκων ο κίνδυνος δηλητηρίασης τους, όπως δείχνουν και οι σχετικές μελέτες, είναι υπαρκτός. Στα μικρά παιδιά 1 με 2 mg νικοτίνης μπορεί να είναι τοξικά, προκαλώντας ναυτία και εμετό σε χαμηλές δόσεις και πιο εκτεταμένα νευρολογικά συμπτώματα σε υψηλότερες δόσεις.
Οι αναφορές για δηλητηριάσεις παιδιών μικρής ηλικίας που μάσησαν ή κατάπιαν αποτσίγαρα πεταμένα σε ελεύθερους χώρους είναι αρκετές, πολλές δε απ’ αυτές τις περιπτώσεις χρειάστηκε νοσηλεία.
Στους ίδιους κινδύνους είναι εκτεθειμένα και τα κατοικίδια ζώα, στα οποία η μέση θανατηφόρα δόση έχει αναφερθεί πως είναι 9,2 mg/kg. Παρόλα αυτά και δόσεις μικρότερες από 1 mg/kg φαίνεται ότι προκαλούν συμπτώματα. Μικρόσωμα σκυλιά εμφανίζουν συμπτώματα και μετά την κατάποση ενός μόνο τσιγάρου.
Αλλά, όπως οι βλαβερές επιπτώσεις της κατανάλωσης καπνού στην υγεία δεν φαίνονται άμεσα (δεν είναι οξείες), αλλά απαιτούνται χρόνια έκθεσης στο κάπνισμα, έτσι και στην περίπτωση της αλόγιστης απόρριψης των αποτσίγαρων στο ανοιχτό περιβάλλον οι επιδράσεις στην υγεία εμφανίζονται αργότερα με έμμεσο τρόπο, μέσω της αρνητικής επίδρασης τους σ’ αυτό.
Επιπλέον, η διάχυση των βαρέων μετάλλων, φυτοφαρμάκων, ζιζανιοκτόνων και της νικοτίνης στο περιβάλλον και η μέσω αυτών μόλυνση των υδάτινων πόρων (γιατί εκεί καταλήγουν) προκαλεί δηλητηρίαση της θαλάσσιας ζωής (και όχι μόνο) που διά της τροφικής αλυσίδας επιστρέφει στον άνθρωπο ως νοσογόνος παράγοντας.
Μία άλλη πλευρά της ελεύθερης απόρριψης των αποτσίγαρων είναι ότι βοηθά στη διατήρηση της καπνιστικής συνήθειας και επομένως συμβάλει έμμεσα στη βλάβη της υγείας καπνιστών και μη καπνιστών.
Τι μπορεί να γίνει;
Το θέμα έχει απασχολήσει από τις αρχές του 21ου αιώνα την επιστημονική κοινότητα και τους πολιτικούς οργανισμούς.
Παρεμβάσεις που μπορεί να αποδώσουν είναι η ενημέρωση των καπνιστών για το τι επίδραση έχει ένα μικρό αποτσίγαρο που απλά πετιέται στο δρόμο ή αφήνεται στην παραλία. Μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχει μεγάλη άγνοια για το μέγεθος του προβλήματος, το οποίο όταν συνειδητοποιηθεί αλλάζει και τη στάση των καπνιστών.
Ως πρόσθετα μέτρα μπορεί να επιλεγούν, η υιοθέτηση ενός συστήματος εγγύησης – επιστροφής χρημάτων για χρησιμοποιημένες γόπες, η συμμετοχή των καπνοβιομηχανιών στα έξοδα για καθαρισμό και αναγραφή προειδοποιήσεων στα πακέτα σχετικά με τις επιδράσεις των απορριμμάτων του ταιγάρου.
Ακόμα, η τοποθέτηση υπαίθριων συλλεκτήρων αποτσίγαρων, η πλήρης απαγόρευση του καπνίσματος στις παραλίες και η ύπαρξη ειδικών χώρων καπνίσματος, εξοπλισμένων με ειδικούς συλλεκτήρες (μπορεί να είναι στο πάνω μέρος της παραλίας), καθώς και η απαγόρευση και της χρήσης πλαστικών και γυάλινων φιαλών.
Σ’ αυτό το πλαίσιο καλούνται οι καπνιστές να αποφύγουν το κάπνισμα σε:
- παιδικές χαρές
- πλατείες
- άλση
- δασύλλια
- χώρους άθλησης
- καλοκαιρινά θέατρα και κινηματογράφους
- στάσεις αναμονής για επιβίβαση σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς παραλίες
- να μην πετάνε τα αποτσίγαρα στους παραπάνω αναφερόμενους χώρους, ούτε στα πεζοδρόμια ή τους δρόμους.
Φίλοι καπνιστές αν δεν μπορείτε να αποφύγετε το κάπνισμα, φροντίστε τουλάχιστον να τοποθετείτε τις γόπες των τσιγάρων σε κάποιο αυτοσχέδιο δοχείο ή σε κάποιο χωνάκι από χαρτί και πετάτε τα στη συνέχεια σε κάδους απορριμμάτων.
Για όλα τα παραπάνω, καλούμε τις αρμόδιες κρατικές ή δημοτικές αρχές να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να πληροφορήσουν τους συμπολίτες μας, ή να προβούν σε συστάσεις και να οργανώσουν ένα σύγχρονο κανονιστικό πλαίσιο για περιβαλλοντικά και υγειονομικά σωστή συμπεριφορά των λουομένων.
Ευχόμαστε σε όλους καλή ξεκούραση και διασκέδαση, που θα είναι ακόμα καλύτερη αν φροντίσουμε να διατηρήσουμε τις παραλίες και τις θάλασσες καθαρές ώστε να μπορούμε να τις απολαύσουμε για τα επόμενα χρόνια εμείς και τα παιδιά μας.
